وانِشان روستایی از توابع شهرستان گلپایگان واقع در استان اصفهان است.

بنای تاریخی آرامگاه امامزاده ابوالفتوح (متعلق به قرن دهم هجری شمسی) در این روستا قرار دارد. .

در این روستا محصولات باغی نظیر انگور، سیب، هلو و گلابی همچنین محصولات سیفی نظیر خیار و سبزیجات کاشته می‌شود. گردو و بادام نیز یکی از محصولات این روستا است. کوه تیر یکی از معروفترین قله‌های مجاور این روستا می‌باشد.سید حسین اطیابی عضو رسمی کمیته اصلی برنامه ریزی تربیت معلم کشور در سازمان پژوهش وبرنامه ریزی وزارت آموزش وپرورش که از فرهنگ ورزان شریف وپر تلاش می باشد دراین روستا متولد شده ومدتی را درکسوت مقدس معلمی در این محل خدمت کرده است.

امامزاده ابوالفتوح

بقعه امامزاده ابوالفتوح سلیمان بن موسی بن جعفر، در روستای وانشان (وانشون) که جاذبه‌هایش کمتر از روستای معروف ابیانه نیست، در 5 کیلومتری گلپایگان واقع و بنای آن با توجه به کتیبه داخل حَرم، به قرن دهم هجری مربوط می‌شود

بنا بر کتیبه، امامزاده از نوادگان امام موسی پسر جعفر است برفراز بقعه چهارگوش آجری گنبدی هرمی و دوازده ترکی کشیده شده‌است. روی صندوق آیاتی از قرآن مجید نوشته شده و کلمه «صندوق شاه حسین فرید ونشکوه» دیده می‌شود.

در میان دیدنی‌های وانشان (بابادودورشاه، لمبی، مورا، دزی، دیگا، کوه محد حیدر، قلعه جمال، حسن آباد، سدکرا، مقبره بهلون، برج حاج فرج الله و مزرعه امیریه) ـ امامزاداه ابوالفتوح، جایگاه ویژه‌ای دارد.

کهنسالان وانشان گفته‌اند امامزاده ابوالفتوح بسیار قدیمی است و یک دلیلش، وجود درخت عظیم و فوق العاده قدیمی کنار دیوار آن است.

نوع سازه و مصالح و همچنین نوع بنای امامزاده ابوالفتح وانشان، می‌تواند بعنوان یک پروژه برای اهل هنر و دانشجویان معماری مورد استفاده قرار گیرد.

بنای امامزاده از نوع گنبد دوازده ترک از نوع رگ بوده و از دو بخش اصلی و الحاقی تشکیل شده‌است. بخش اصلی بنا فضای زیر گنبد است که به دوره صفویه مربوط می‌شود و بخش الحاقی مربوط به دوره قاجاریه و سال ۱۳۳۸ قمری (حدود ۱۰۰ سال پیش) است. البته در دوره معاصر نیز به آن پرداخته شده و امامزاده اکنون ضریح تازه‌ای دارد.

فضای داخلی گنبد دارای یک صندوق چوبی منبت کاری شده بسیار نفیس است که در حال حاضر ضریح روی آن قرار گرفته‌است. چون صندوق چوبی زیر ضریح است نمی‌توان تاریخ ساخت آنرا بررسی نمود.

در فضای داخلی گنبدخانه، فضایی مستطیل شکل یا آسمانه با سقفی تیرپوش و مسطح قرار دارد. زیر سقف چوبی نقاشی و خوشنویسی با خط نستعلیق دیده می‌شود. که کار استاد محمود نجار و استاد یوسف خوانساری است.

درب قدیمی امامزاده ابوالفتوح که یکبار در سال ۱۳۰۹ زراندوزان یهودی به آن طمع کردند، شاهکار منبت کاری در زمان شاه تهماسب صفوی است.

گفته می‌شود کتیبه روی در، کار استاد قاسم حسین خوانساری است. تاریخ اتمام کار این در، سال ۹۹۰ هجری قمری است. یعنی بیش از سه قرن قدمت دارد. بر روی در انبوهی از منبت کاری‌های نه چندان گود با نقوش اسلیمی و خطایی (با نسبتی برابر)، دیده می‌شود.

در متن عربی زیارتنامه این امامزاده (در سطر پنجم زیارتنامه که در حرم است)، کلمه فارسی شاهزاده به چشم می‌خورد.

این زیارتنامه قدیمی، در سال ۱۳۵۱ با خط محمد صانعی خوانساری مجدداً خوشنویسی شده‌است.

السلام علیک یا سیدی وابن سیدی یا شاهزاده ابوالفتوح...

شمعون کلیمی و در عتیقه شاهزاده ابوالفتوح

در سال ۱۳۰۹ هجری شمسی شخصی به نام شمعون کلیمی برای خرید درب عتیقه شاهزاده ابوالفتوح روستای وانشان به خادم آن مراجعه می‌کند و ایشان هم حکم شرعی فروش درب‌ها را از روحانی محل (شیخ محمد صادق علامه) می‌پرسد،

کهنسالان نقل کرده‌اند که ایشان پاسخ می‌دهد:اگر این درب قابل استفاده نیست، فروش آن مانعی ندارد و باید پول آن را خرج تعمیر و مرمت زیارتگاه شاهزاده ابوالفتوح کنید..

پس از این فتوا، درب امامزاده به فروش می‌رسد. اما بعد از مدتی شمعون هنگام خروج از مرز ایران، گیر می‌افتد و در بازجویی می‌گوید که این در را از خادم زیارتگاه شاهزاده ابوالفتوح خریده‌است.

ماموران حکومتی به خادم شاهزاده ابوالفتوح مراجعه می‌کنند او هم می‌گوید: من به حکم مجتهد محل‌مان این درب را فروخته‌ام و سرانجام شیخ محمدصادق علامه را برای محاکمه به اراک احضار می‌کنند. این محاکمه سالها طول می‌کشد و در نهایت در تاریخ ۵ فروردین ۱۳۱۹ دادگاه استان تهران به این دلیل که معامله درب امامزاده سال ۱۳۰۹ صورت گرفته و درب امامزاده دراول آذر سال ۱۳۱۰ درفهرست آثار ملی ثبت شده، روحانی مزبور را تبرئه می‌کنند.

هیئت دادرسان شمس الدین امین علائی و محمدحسن خاتون آبادی بوده و پرونده مزبور در وزارت دادگستری شماره ۵۸۱۰/۱۸ دارد.

گویش مردم وانشان

گویش مردم وانشان که وانشانی، ونیشونی و مردم این روستا اونشونی می‌نامند ــ جزئی از گویش‌های ایران مرکزی و شمال غربی (از گویش‌های رایج در منطقه کاشان-خوانسار- اصفهان) است و شباهت‌هایی به گویش خوانساری دارد.

در زبان وانشونی که یکی از قدیمی‌ترین زبان‌های ایرانی است کلماتی که حروف (گ)، (ژ)، (پ)، (چ) را دارند، کم نیست.

ضمناً در تمام فعل‌های وانشانی در سوم شخص مفرد و جمع، حرف (ژ) استفاده می‌شود که این خود باعث می‌شود این حرف در بسیاری از جملات زبان وانشانی تکرار شود.

در زبان وانشانی وقتی فعل صرف می‌شود از حرف (ژ) در شناسه سوم شخص مفرد و جمع استفاده می‌شود.

اول شخص مفرد: اِمِگُ (می‌خواهم)، اول شخص جمع: اِمونِگُ (می‌خواهیم)

دوم شخص مفرد: اِدِگُ (می‌خواهی)، دوم شخص جمع: اِدونِگُ (می‌خواهید)

سوم شخص مفرد: اژِگُ (می‌خواهد)، سوم شخص جمع: اِژونگُ (می‌خواهند)

توجه داشته باشیم که حرف ژ، همانند حروف پ، چ، و گاف مخصوص زبان فارسی است.